Pomiar powierzchni: Wybór właściwego filtra

Zalecane postępowanie:

• Pomiar testowy przy λc = 0,8 mm w celu określenia parametrów RSm, Rz i Ra
• Ocena profilu
• Z wyraźnie rozpoznawalnym profilem okresowym: Wybór granicznej długości fali w zależności od parametru RSm z powyższej tabeli
• Lub: Wybór granicznej długości fali λc w zależności od Rz i/lub Ra

Jeżeli wybór λc = 0,8 prowadzi już do pozytywnego wyniku, należy jeszcze sprawdzić, czy kolejna mniejsza wartość λc nie jest również zgodna ze standardowymi specyfikacjami: W celu zgodnego z normą ustawienia filtra zawsze należy wybierać najmniejszą możliwą wartość λc, która zgadza się z wartościami w tabeli wg ISO 4288.

Długość fali odcięcia λc
Jeśli odcinki dobiegu i wybiegu również mają długości równe granicznej długości fali λc, odcinek odwzorowania dla pomiaru chropowatości ma łącznie 7 granicznych długości fali. Cecha ta jest jednak zależna od urządzenia: Istnieją urządzenia do pomiaru powierzchni, takie jak MarSurf PS 10, gdzie odległość wykrywania chropowatości wynosi tylko 6 granicznych długości fali. Wynika to z tego, że odcinki dobiegu i wybiegu równe są każdorazowo tylko połowie granicznej długości fali. Ta zależność odcinka odwzorowania od urządzenia pomiarowego nie jest niezgodna z normą, ponieważ norma określa wyłącznie długość odcinka pomiarowego, a nie odcinka odwzorowania.

Zalecenia dotyczące wyboru granicznej długości fali λc

• Kontrola wzrokowa i/lub sprawdzenie – powierzchnia testowa czysty, okresowa czy nieokresowa?
• Automatyczny wybór λc, jeśli to możliwe – w przeciwnym razie: dobór λc na podstawie oględzin, doświadczenia lub specyfikacji tolerancji
• Ew. korekta λc zgodnie z tabelą ISO
• Powtórzenie pomiaru z najbliższą mniejszą wartością λc – ważne zwłaszcza w przypadku przekroczenia tolerancji!

Dokładniejsze wskazówki dotyczące zgodnego z normą wyboru granicznej długości fali λc dla periodycznych i aperiodycznych profili powierzchni znaleźć można w normie ISO 4288.

Znaczenie parametrów
Wraz z wejściem w życie normy DIN EN ISO 4287 dostępnych do użycia stało się wiele nowych parametrów powierzchni. Różne parametry zyskały jednak również wyraźnie odmienne znaczenie w praktyce. Dotyczy to również
parametrów, które wcześniej stosowane były bardzo rzadko lub wyłącznie lokalnie.

Znaczenie najczęstszych parametrów

Średnia głębokość chropowatości Rz
Średnia głębokość chropowatości Rz to średnia arytmetyczna głębokości pojedynczych: Suma wartości Rzi dzielona jest przez liczbę zmierzonych odcinków pojedynczych lr. Podobnie jak Rmax, również Rz jest miarą stopnia chropowatości pionowo do powierzchni kontrolnej. Jednakże Rz jest w mniejszym stopniu niż Rmax zależne od poszczególnych cech profilu: przy pomiarach powtarzanych rozrzut wartości Rz jest mniejszy niż Rmax.

Wartości średnie chropowatości Ra, Rq
Arytmetyczna wartość średnia chropowatości Ra to arytmetyczna wartość średnia wszystkich wartości profilu chropowatości. Ra to najczęściej stosowany parametr chropowatości. Jest łatwy do zmierzenia i dobrze odtwarzalny w pomiarach powtarzalnych, jednak nie daje praktycznie żadnych informacji o wartościach poszczególnych cech profilu. Dlatego nadaje się do oceny funkcji powierzchni elementu jedynie w połączeniu z innymi, opisanymi tu parametrami powierzchni.

Maksymalna głębokość chropowatości Rmax

Pojedyncza głębokość chropowatości Rzi jest sumą wysokości najwyższego wierzchołka profilu oraz głębokości najniższej doliny profilu chropowatości w obrębie odcinka elementarnego lr. Maksymalna głębokość chropowatości Rmax jest największą pojedynczą głębokością chropowatości
całkowitego odcinka pomiarowego. Rmax jest miarą stopnia chropowatości pionowo do powierzchni kontrolnej. Ze wszystkich stosowanych w praktyce parametrów pionowych chropowatości wartość ta w największym stopniu zależy od pojedynczych cech profilu (cecha = wierzchołek bądź dolina profilu, wzgl. wartość nietypowa). Może być stosowana – podobnie jak średnia głębokość chropowatości Rz – w zastępstwie nieużywanej już głębokości chropowatości Rt.

Ważna informacja:
Parametr Rmax pojawia się wyłącznie w ogólnej normie ISO 4288 i jest w niej opisany jako Rz1max. (Niemieckie stowarzyszenie przemysłu motoryzacyjnego VDA nie stosuje jednak skrótu Rz1max i zaleca używanie określenia „Rmax”.)